Yükseklik Korkusu Nedir
Yükseklik korkusu en yaygın fobiler arasında yer almaktadır. Toplumun en az %5’lik kısmında yükseklik ile ilgili ciddi bir oranda korku olduğu düşünülmektedir. Yüksek yerlerde yaşamak veya çalışmak zorunda olmayan kişiler için bu korku tipi çoğu zaman katlanılan bir kaygı olarak devam eder.
Bazı insanlar tehlikeli durumlara karşı aşırı hassas olurlar. Bu durum kimi zaman dönemsel, kimi zaman hayat boyu karşılarına çıkabilir. Yükseklik korkusu da bu tehlikeli durumlardan biridir. Bazı insanlar zeminden yükseğe çıkıldıkça paniğe kapılır. Bu korku yüksekte olmanın verdiği tedirginlikten çok daha fazladır. Yükseklik fobisi çeken insanlarda yalnızca zihinsel değil biyolojik değişimler de olmaktadır. Hatta bazı kişilerde bayılmaya kadar varan sorunlar görülebilir. Yükseklik fobisi bazen doğuştan gelen bir sorundur. Bazen ise çocukların çevredeki yükseklik korkusu olan insanları görmesiyle sonradan gelişebilir. Kaçınmanın yoğunluğu kişinin özel durumunda bağlıdır, ancak bu tepkinin bir süreç içinde nasıl tezahür ettiğini tespit edebilmek önemlidir; yani, merdiven çıkmaktan, bir uçurum kenarında olmaya kadar, giderek artan yüksekliklerin tepki seviyelerinin belirlenmesi. Bu önemli bir göstergedir ve sadece bozukluğun etkisi ve ilişkisinin analizinde değil, ne zaman ortaya çıktığını tespit etmek için önemlidir.
Yükseklik Fobisi Belirtileri
- Yerden yüksekte olduğunuzda hemen dört ayak üzerinde emekleme, diz çökme veya aşağı inme ihtiyacı hissetmek
- Titremek
- Terlemek
- Korkmak veya felçli hissetmek
- Kalp çarpıntısı yaşamak
- Ağlamak veya bağırmak
- Nefessizlikle tamamlanmış tam bir panik atak
- Yerden yüksekte olduğunuzda baş ağrısı ve baş dönmesi
Yükseklik Fobisi Nedenleri
Yükseklik korkusu, doğal düşme ve yaralanma korkumuzdan kaynaklanabilir. Yüksek bir yerden düşmenin neden olabileceği acının üzerinde durmak da fobinin gelişmesine katkıda bulunabilir. İnsanların yüksek yerlerde olma konusunda biraz isteksiz olmaları normaldir, ancak fobisi olanlar için korku gerçekçi değildir ve aşırıdır. Akrofobi, tüm fobiler gibi, normal korku tepkisinin aşırı tepkisi gibi görünmektedir. Bazı uzmanlar, bunun ya önceki bir düşüşe ya da bir ebeveynin yüksekliklere karşı gergin tepkisine karşı öğrenilmiş bir yanıt olabileceğine inanıyor.
Yükseklik korkusu aşırı formları nasıl gelişir?
Birisinin düştüğünü gördükten sonra, örneğin, korkuların korkusu bir fobi olmak için gelişebilir. Genellikle bir tür kaygı ya da fobiyi tetikleyen son derece olumsuz bir deneyimdir. Düşüşün görülmesi bile bu kadar travmatik olabilir, sonrasında da aşırı yükseklik korkusu gelişir. Böyle bir olumsuz deneyim gerçekleştiğinde, kaygı artık bir tür durumla bağlantılı kalmayacak şekilde olabilir. Aşırı yükseklik korkusu türlerinde, sadece bir köprüyü geçmeniz gerektiğinde korkmakla kalmaz, aynı zamanda örneğin bir asansörde olduğunuz zaman da korkabilirsiniz. Yükseklik korkusunun aşırı türleri, sadece olumsuz deneyimler sırasında gördüğünüz şeyle sınırlı kalmaz, aynı zamanda daha da büyüyecek ve daha da fazlasını gerektirecektir.
Yükseklik Korkusu Nasıl Yenilir
Yükseklik fobisi için kaçınmanın yoğunluğu kişinin özel durumunda bağlıdır, ancak bu tepkinin bir süreç içinde nasıl tezahür ettiğini tespit edebilmek önemlidir; yani merdiven çıkmaktan, bir uçurum kenarında olmaya kadar giderek artan yüksekliklerin tepki seviyelerinin belirlenmesi.
Bu önemli bir göstergedir ve sadece bozukluğun etkisi ve ilişkisinin analizinde değil, ne zaman ortaya çıktığını tespit etmek için önemlidir.
Sanal gerçeklikle terapi yönteminde kişi aşamalı olarak korkularına maruz bırakılarak bu korkuları tetikleyen unsurlar ortaya çıkarılmaya çalışılır. Temel tetikleyici unsurlar üzerinde çalışılarak süreç ilerletilir.
2016 yılından bu yana bu alanda bilişsel davranışçı temelli olarak yürüttüğüm sanal gerçeklik terapisi yöntemiyle başarılı sonuçlar alabildik. Başta uçak korkusu olmak üzere birçok fobi türüyle de ilişkili yansımaları olan bir kaygı bozukluğudur ve paralelde farklı fobilere yönelik de çalışılabilmektedir.
Yükseklik fobisine son vermek için son yıllarda uygulanan ve başarılı sonuçlar elde edilen sanal gerçeklikle maruz bırakma yöntemi ile kişi aşamalı olarak korkusuna maruz bırakılarak bu duygu durumunu ortaya çıkaran etmenlerin neler olduğu anlaşılmaya çalışılır. Buna yönelik olarak yürütülen ödev ve telkin uygulamalarıyla kişinin bu fobisi ortadan kaldırılmaya çalışılır.