Hayvan Fobisi (Hayvan Korkusu)

Hayvan fobisi (hayvan korkusu)ve onun neden olduğu panik bozukluk toplum içerisinde en yaygın karşılaşılan fobi tiplerindendir. Bunu yaşayan kişiler herhangi bir durum karşısında duygularının yarattığı korkuya benzer seviyede bir korku taşımazlar. Bu durumun kendilerini giderek artan bir panik hali ve sonrasında gelebilecek bir bilinç kaybına taşıyacağını düşünürler. Bu yüzden sürekli olarak bir kaçınma ihtiyacı içerisinde yaşarlar.

Hayvan fobisi kapsamında sık karşılaşılan durumlar genellikle kedi fobisi, köpek fobisi, örümcek, fare, hamam böceği başta olmak üzere çeşitli hayvanlara karşı korku, mevcut ruhsal bozuklukları tanısal sistemleri kapsamında, belli bir hayvan türüne ilişkin belirgin bir fobi olarak tanımlanır. Günümüzde, hayvanlara ilişkin fobiler çok yaygın bir sorundur ve bu gibi bir sorunla yaşamı boyunca karşılaşmış kişiler nüfusun %7,10’unu kapsar. Bu bağlamda bakıldığında ülkemizde kedi korkusu ve köpek korkusu en sık görülen korkulardandır. En sık görülen özgül fobi türüdür. Korkulan hayvan türleri kültürler arası farklılık gösterir. Örneğin İngiltere’de örümcekten korkma çok yaygın iken, kültürümüzde örümcek fobisi yaygın değildir.

Fobiler anksiyete bozukluklarıdır. İnsanın her şeyden ve her şeyden korkusu olduğu bilinmektedir ve hayvan fobisi en yaygın özgül fobilerden biridir. Bu fobi üzerinde yapılan araştırmalar, insanların belirli hayvan türlerinden korkmak için genetik bir yatkınlığa sahip olduğunu göstermiştir. Hayvanlar, içimizde bir iğrenme / korku tepkisi yaratır. Bir dereceye kadar, bu korku insan türünün hayatta kalması için gereklidir. İnsanların belirli hayvanlardan korktuğu derece veya kapsamı hayvanın özellikleri, korku uyandıran özellikleri ve insan formundaki tutarsızlıkları ile doğrudan ilişkilidir.

Hayvan korkusu üzerine yapılan anketler ilginç sonuçlar göstermiştir. Bu çalışmalar temel olarak hayvanların 2 kategoriye ayrılmasını gerektirir: ‘korkuyla ilgili’ ve bir korkudan alakasız hayvanlar. Basitçe açıklamak gerekirse; bazı hayvanlar sevimli ya da zararsız olarak kabul edilebilir, bazıları vahşi ya da vahşi ve “zayıf ya da iğrenç” olarak üçüncü bir kategori olarak kabul edilebilir. Araştırmanın yapıldığı ülkelerin çoğunda, ‘iğrenme ile ilgili hayvanların kategorisinin, diğer iki kategorideki hayvanlara kıyasla daha büyük bir korku puanı olduğu gözlemlenmiştir.

Tipik olarak, fobik insanlar kertenkeleler (Scoliodentosaurophobia), kurbağalar (Ranidaphobia), yılanlar (Ophidiophobia), örümcekler (Arachnophobia), hamamböceği (Kastaridafobia), kurtçuklar (Scoleciphobia), sıçanlar (Musofobbia), solucanlar (Vermiphobia) gibi hayvanlardan korkma eğilimindedir.

 

Hayvan Fobisi Neden Olur

Hayvan fobisi, genellikle kişinin hayvanlarla ilgili olumsuz bir deneyim yaşaması veya hayvanların doğal davranışlarını, yüz ifadelerini veya seslerini anlamamasıyla ilişkilidir. Ayrıca bu fobi, doğal afetler sırasında hayvanların kaçış davranışlarına, yaralanma veya ölümlerine şahit olma ya da popüler kültürde hayvanların tehlikeli, saldırgan veya korkutucu gösterilmesi gibi faktörlerden kaynaklanabilir.

Bu fobi, genellikle hayvanların fiziksel büyüklüğü veya gücü, ısırma veya tırmalama yetenekleri, çıkardıkları sesler veya kokular gibi belirli özellikleri ile ilişkilidir. Ayrıca, bu fobiye sahip olan kişilerde özellikle fare, yılan, örümcek ve kuş fobileri gibi belirli hayvanlarla ilgili özel fobiler de olabilir.

Hayvan fobisi, genellikle yoğun korku, endişe ve panik ataklarının yanı sıra kalp atış hızında artış, terleme, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi somatik belirtilere neden olabilir. Bu fobi, kişinin günlük yaşamını etkileyebilir ve tedavi edilmediği takdirde sosyal ve mesleki işlevsellikte azalmaya neden olabilir.

 

Hayvan Fobisi Nasıl Ortaya Çıkar?

Hayvan fobisi olan insanların bir kısmı o hayvanla kötü bir deneyimden sonra (köpek ısırması) fobilerinin başladığını ifade ederler. Bir kısmında ise böyle bir başlangıç bulunmaz. Fobik hasta tipik olarak kendine rahat bir gündelik yaşam sağlamaya uygun bir kaçınma davranışı geliştirmiş olur. Görüşülecek arkadaşlar (köpek-kedi var veya yok). Televizyonda korkulan hayvanla ilgili belgeseller dahi seyredilemeyebilir. Nerelerde dolaşılacağı belli kurallara bağlıdır. Bazı durumlarda hayvanın fotoğrafı ya da onu andıran şekillerden (yılan fobisinde kıvrık çizgilerden korkma gibi) bile korkulabilir.

Hayvan fobisi yaygın ve tüm dünyada vardır. Tipik olarak, belirli hayvan / hayvanları içeren olumsuz çocukluk deneyiminden kaynaklanır. Bazı durumlarda korku, herhangi bir özel tedavi olmaksızın kendi başına gider. Diğer aşırı durumlarda fobi hayat boyu devam eder.

Hayvan korkusunun edinilmesinin ardındaki en yaygın sebep, kişinin aklında gelişen yoğun kaygı ya da strestir. Bu duygu beynin derinliklerinde kendini gösterir ve her seferinde stresli bir duruma yerleştiğinde geri çağrılır. (Bu tipik olarak bireyin korktuğu hayvanla aynı ortama yerleştirilmeyi içerir).

Hayvan korkusunun fobi olarak etiketlenemeyebileceğini unutmamak gerekir. Fobi, ne kadar tehlikesiz veya zararsız olursa olsun, hayvanlardan ısrarcı, yersiz ve mantıksız bir korkudur. Diğer durumlarda, sözgelimi yılan ve örümcek korkusu oldukça yaygındır ve gerekli olarak kabul edilebilir.

 

Hayvan fobisinin belirtileri

Hayvanlardan korkma durumu birey sadece korkulan nesnesiyle karşı karşıya kaldığında değil, aynı zamanda onu düşündüğü zaman da ortaya çıkabilir. Korkunun ortak fiziksel ve duygusal belirtileri şunlardır:

  • Baş dönmesi
  • Bayılma hissi
  • Boğulma hissi
  • Kala kalma
  • Yüksek nabız atış hızı
  • Hızlı ve sığ solunum
  • Terleme, titreme
  • Kaçmaya çalışma

Hayvanın saldırısına uğradığını hayal eden bir fobik zihninde sabit bir film / resim çalışır.
Doğal olarak, bu fobi yaşamak için can sıkıcı olabilir, çünkü hayvanın ya da onun düşüncelerinin acı çeken kişinin aklında büyük stres yaratabilir. Bazı fobik durumlarda, hayvanlarla karşılaşma korkusu nedeniyle evlerini terk etmeyi reddetmenin uç noktalarına bile gidebilir. Bu belirtilere sahipseniz hayvan fobisi testi sizin için pozitif anlamına geliyor olabilir

 

Hayvan Fobisi Nasıl Teşhis Edilir?

Hayvan fobisi psikolog veya psikiyatrist tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme ile teşhis edilir. Aşağıda, hayvan fobisinin teşhis sürecinde kullanılan bazı değerlendirme yöntemleri ve süreçleri açıklanmaktadır:

  1. Klinik görüşme: Bir uzmanla yapılan klinik görüşme, kişinin semptomlarını, yaşadığı korku ve kaygı düzeyini, semptomların süresini ve yoğunluğunu, günlük yaşam üzerindeki etkilerini ve geçmişteki hayvan deneyimlerini değerlendirmek için kullanılır. Kişinin semptomlarının ne zaman başladığı, ne sıklıkta ortaya çıktığı ve hangi hayvanlara karşı yoğunlaştığı gibi bilgiler bu aşamada toplanır.
  2. Anksiyete ölçekleri: Anksiyete düzeyini belirlemek için anksiyete ölçekleri kullanılabilir. Bu ölçekler, kişinin anksiyete düzeyini objektif bir şekilde değerlendirmeye yardımcı olur ve terapistin semptomların şiddetini belirlemesine yardımcı olur.
  3. Kognitif değerlendirme: Kognitif değerlendirme, kişinin korku ve kaygıyla ilgili düşünce kalıplarını, inançlarını ve olumsuz düşüncelerini anlamaya yöneliktir. Bu değerlendirme, kişinin hayvanlarla ilgili yanlış veya aşırı abartılı inançlarını belirlemek ve bunları değiştirmek için terapi sürecinde kullanılacak stratejileri planlamak için önemlidir.
  4. Maruz kalma testleri: Maruz kalma testleri, kişinin korktuğu hayvana veya hayvan benzeri uyaranlara maruz bırakılarak tepkilerinin gözlemlendiği bir değerlendirme yöntemidir. Bu testler, kişinin korku düzeyini ve kaygı tepkilerini belirlemeye yardımcı olur.

Bu değerlendirme yöntemleri ve süreçleri, bir uzman tarafından yürütülen kapsamlı bir değerlendirme süreci içerisinde kullanılır. Bu süreç, kişinin semptomlarının hayvan fobisi ile uyumlu olup olmadığını belirlemek ve uygun bir tedavi planı oluşturmak için önemlidir. Unutmayın ki her bireyin deneyimi farklı olabilir, bu nedenle bireysel bir değerlendirme için uzmana başvurmanız önemlidir.

 

Hayvan korkusuyla yaşamak nasıl bir deneyimdir?

Hayvan korkusuyla yaşamak, kişi için zorlayıcı ve rahatsız edici bir deneyim olabilir. Her bireyin deneyimi farklı olmakla birlikte, genellikle aşağıdaki deneyimler yaşanabilir:

  1. Yoğun korku ve kaygı: Hayvan korkusu olan kişiler, belirli hayvanlarla karşılaştıklarında yoğun bir korku ve kaygı hissi yaşarlar. Bu korku, normalden daha fazla tepki verme, panik hissi, terleme, nefes almada güçlük gibi fiziksel belirtilerle birlikte ortaya çıkabilir.
  2. Günlük yaşam etkilenmeleri: Hayvan korkusu olan kişiler, korktukları hayvanlarla karşılaşmaktan kaçınma eğiliminde olabilirler. Bu, günlük yaşamlarında bazı kısıtlamalara ve sınırlamalara neden olabilir. Örneğin, evde veya dışarıda hayvanlardan uzak durma çabası, seyahat planlarını değiştirme veya bazı aktivitelerden kaçınma gibi durumlar yaşanabilir.
  3. Sosyal etkileşimlerde zorluklar: Hayvan korkusu olan kişiler, hayvanlardan korktukları için sosyal etkileşimlerde bazı zorluklar yaşayabilirler. Örneğin, hayvan sahibi olan kişilerle iletişimde veya ev ziyaretlerinde endişe ve rahatsızlık hissedebilirler.
  4. Stres ve rahatsızlık: Hayvan korkusu olan kişiler, sürekli bir stres ve rahatsızlık hissiyle yaşayabilirler. Hayvanların bulunduğu ortamlarda kendilerini güvende hissetmekte zorlanabilir ve sürekli tetikte olabilirler.

Hayvan korkusuyla yaşamak, kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir ve bazen kişinin kendi tercihlerini ve aktivitelerini sınırlamasına yol açabilir. Ancak, hayvan fobisi psikolog ve/veya psikiyatrist desteği ile tedavi edilebilir ve kişinin yaşam kalitesini artırabilir. Profesyonel yardım almak, kişinin korkularıyla başa çıkmasına ve daha sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir.

 

Hayvan Fobisi Testi

Hayvan fobisi testi, kişinin belirli hayvanlara karşı nasıl tepki verdiğini ölçmek için kullanılan bir değerlendirme aracıdır. Bu testler genellikle anket formunda yapılır ve kişinin hayvanlarla ilgili fobik tepkilerini belirlemeye yöneliktir.

Bu testler, kişinin hayvanlar hakkındaki düşüncelerini, hislerini ve davranışlarını ölçen çeşitli sorular içerir. Test, hayvanların fotoğraflarını veya gerçek hayvanları kullanarak, kişinin bu hayvanlara karşı hissettiği duygusal ve fiziksel tepkileri ölçmek için de kullanılabilir.

Hayvan fobisi testleri, hayvan fobisi olan kişilerin belirtilerini değerlendirmek ve tedavi planı oluşturmak için kullanılabilir. Ancak, bu testlerin sonuçları kesin bir teşhis koymak için yeterli değildir ve sadece bir başlangıç ​​noktası olarak kullanılmalıdır.

Hayvan fobisi testleri, bir psikoloğun veya psikiyatristin yardımı ile gerçekleştirilmelidir ve bu testlerin sonuçları, kişinin durumuna göre özelleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmak için kullanılabilir.

 

Çocuklarda Hayvan Fobisi

Korkular, büyümenin sağlıklı ve normal bir parçasıdır. Çoğu çocuk, kısa süreli, genellikle kendi kendine biten yoğun korkular geliştirir. Bu nedenle çocuklarda (ve yetişkinlerde) fobiler, en az altı ay devam edene kadar teşhis edilmez. Daha küçük bir çocuğun belirli hayvanlardan nefret ettiğini fark ederseniz, onunla başa çıkma stratejileri üzerinde çalışın ve onu korkularıyla başa çıkmaya teşvik edin.  Ciddi bir korkunun devam etmesine izin vermek, çocuğunuzun derin bir fobi geliştirmesini daha olası hale getirebilir. Aynı şekilde çocuğunuzu korkuyla yüzleşmeye zorlama dürtüsüne de direnin.

 

Çocuklarda Hayvanlardan Korkma Fobisinin Belirtileri

Çocuğunuz aşağıdaki belirtilerden herhangi birini gösteriyor mu?

Tehlikeli veya tehdit edici olmasa bile, hayvanlardan mantıksız korku;
Hayvanın bulunabileceği yerlerden kaçınmak;
Hayvanların varlığında veya düşüncelerinden kaynaklanan kaygı veya stres;
Nefes darlığı;
Ağlamak;
Ebeveyne sarılmak;
Öfke nöbeti geçirmek veya sinirlenmek;

Hayvan fobisi birkaç şekilde gelişebilir:

Hoş olmayan bir geçmiş deneyim: belirli bir hayvanı içeren veya böyle bir olaya tanıklık eden. Örneğin, küçük bir çocuk bir saksağan tarafından kapanıp saldırıya uğrarsa, kuş fobisi geliştirme olasılığının artmasına neden olabilir.
Aşırı genelleme ve hayvan korkusu: Aşırı genelleme, bir kişinin yalnızca bir olaya dayanarak genel inançlar yaratmasına izin veren bir düşünme biçimidir. Örneğin bir kız, komşusunun bir köpek tarafından saldırıya uğradığına tanık olur ve ardından tüm köpeklerin insanlara saldırdığına inanır.
Öğrenilmiş davranış: Bazı insanlar hayvan fobilerini ebeveynlerinden öğrenirler. Örneğin, bir örümcek yerde koşarken bir anne gergin davranıyorsa, çocukları da aynı şeyi yapabilir.

 

Hayvanlardan Korkma Tedavisi

Hayvanlardan korkan her birey, yalnız olmadığını ve bunun çeşitli türlerinden muzdarip milyonlarca insan olduğunu anlamalıdır. Neyse ki fobiyi tedavi etmek için seçenekler vardır. Davranış terapisi, oldukça etkili olduğu bilinen bir tedavidir. Bazı doktorlar ya da psikoterapistler de yaşadıkları yoğun anksiyetenin tedavisi için ilaç önermektedir. Ancak, bunlar son çare olarak kullanılmalıdır.

Kademeli duyarsızlaştırma, hayvanlardan korkma fobisini tedavi etmek için oldukça etkili olduğu bilinen başka bir yöntemdir. Hastayı, korkulan hayvanın resimlerine veya görüntülerine maruz bırakmayı içerir. Çoğu zaman, bu kontrollü bir ortamda yapılır, böylece hasta aşırı kaygıyla baş edebilir.

 

Hayvan Korkusu Nasıl Yenilir ve Sanal Gerçeklikle Çalışma

Başta kedi fobisi ve köpek fobisi olmak üzere hayvan fobisine yönelik çalışmalarımızda 2016 yılından bu yana birçok danışan ile çalışma imkanı bulduk. Bilişsel davranışçı temelli olarak çalıştığımız sanal gerçeklik terapisi yöntemiyle önemli başarı elde edebiliyoruz. Günlük hayatı önemli ölçüde etkileyen bu fobiden kurtulmak, sağlanan aşamalı yüzleştirme ile mümkün hale geliyor, çalışmanın son aşamasında gerçek yüzleştirme ile fobisiz bir hayatın ilk adımlarını birlikte atıyoruz.

Kedi korkusu, köpek korkusu, böcek korkusu, kısacası tüm hayvan korkularına son vermek için son yıllarda uygulanan ve başarılı sonuçlar elde edilen sanal gerçeklikle maruz bırakma yöntemi ile kişi aşamalı olarak korkusuna maruz bırakılarak bu duygu durumunu ortaya çıkaran etmenlerin neler olduğu anlaşılmaya çalışılır. Buna yönelik olarak yürütülen ödev ve telkin uygulamalarıyla kişinin bu fobisi ortadan kaldırılmaya çalışılır.

Kedi Korkusu nasıl yenilir (kedi fobisi)

Kedi korkusu ile çalışmada terapi sürecinde kolay ulaşılabilecek bir kedinin olması önemlidir

Köpek Korkusu nasıl yenilir (köpek fobisi)

Köpek korkusu ile çalışma modelinde yakın mesafede ulaşılabilecek bir köpeğin olması önemlidir.

Hakkımda